De afkorting vzw betekent vereniging zonder winstoogmerk, denken de meesten. Sinds 2019 echter spreken we over vereniging zonder winstuitkering, een belangrijk nuanceverschil waar ik erg blij mee ben. Ik vertel je graag waarom.
Ik zit in verschillende vzw's. Vind ik heel fijn. Op de algemene vergadering wordt jaarlijks de financiële toestand besproken. Wanneer er winst is, beginnen sommige leden te schuifelen op hun stoel. Winst, is dat wel oké? Telkens opnieuw moet ik het uitleggen: winst is zuurstof voor de vzw. Want hoe meer winst er is, hoe meer energie er is voor projecten. Net daarom heb je de vzw opgericht, omdat je projecten wilde doen die de wereld beter maken. Hoe meer winst, hoe meer projecten, mooi toch!
Daarom ben ik blij met de nieuwe benaming: vereniging zonder winstUITKERING. Vroeger spraken we over vereniging zonder winstOOGMERK. Door de nieuwe benaming is het verschil met commerciële vennootschapsvormen (zoals de nv en bv) zeer duidelijk. Een nv en bv mogen winst uitkeren aan hun aandeelhouders. Dat noemen we dividend. Een vzw mag dit niet. Een vzw mag winst maken maar mag ze niet uitkeren. Alle winst moet in de vzw blijven om de doelstellingen van de vzw te vervullen.
Ooit al van reserves gehoord? Natuurlijk, denk jij nu, de reserves op de balans verwijzen naar de spaarpot van de vzw. Niet, dus. De term 'reserves' is een vervelend woord. Want voor een 'gewoon' mens staan reserves voor de centen in de spaarpot, voor een 'boekhoudkundig' mens heeft de term reserves een andere betekenis. Dit is erg belangrijk voor de vzw. Waarom? Ik ga het antwoord geven in 2 stappen:
- Wat betekenen 'reserves' op de balans?
- Waarom is het belangrijk voor de vzw?
Om reserves te begrijpen, moet je eerst weten wat een balans is. Wie bij mij ooit training volgde, heeft het me vaak horen zeggen:
Een balans is een document dat 2 dingen vertelt:
- Op het passief:
- Waar komt het geld vandaan? Hoe is de vzw gefinancierd?
- Op het actief:
- Waar gaat het geld naartoe? Hoe heeft de vzw geïnvesteerd?
- Actief is steeds gelijk aan passief, vandaar de naam balans.
We bekijken 2 voorbeelden.
Kijk naar de balans hieronder:
- Actief: de vzw investeerde al haar geld (100 000 euro) in een gebouw.
- Passief: dit gebouw werd gefinancierd door reserves. Dit betekent dat het gebouw werd gefinancierd door winsten uit het verleden.
Conclusie: er zijn dus heel wat reserves, maar er is geen geld! Reserves op de balans verwijzen naar geherinvesteerde winsten. Hoe deze werden geherinvesteerd, dat vind je op het actief. In dit geval zitten alle winsten vast in het gebouw.
Laten we deze balans onder de loep nemen:
- Actief: de vzw investeerde haar geld (100 000 euro) in inrichting (10 000 euro) en cash (90 000 euro). Geld op de bankrekening staat op het actief. Want geld op je bankrekening zetten is een manier om je geld te gebruiken.
- Passief: de activa (inrichting en cash) werden gefinancierd door reserves of door winsten uit het verleden.
De conclusie is duidelijk. Beide balansen hebben reserves voor 100 000 euro. De eerste vzw heeft echter geen geld, de tweede vzw heeft veel geld.
Dezelfde verwarring geldt trouwens ook voor de nv en de bv. Ook daar zeggen reserves niets over hoeveel cash er is.
Op de algemene ledenvergadering (ALV) van de vzw wordt beslist over de winst. Zoals hierboven gezegd, kan de winst enkel in de vzw blijven. De ALV kan echter beslissen om aan de reserves een specifieke bestemming te geven. Dan spreken we over 'bestemde fondsen'.
Voorbeelden van bestemde fondsen zijn:
- Fonds voor innovatie
- Fonds voor vergroening
- ...
De leden van de ALV krijgen de indruk dat er spaarpotten worden aangelegd. Dit hoeft echter niet het geval te zijn. De post 'bestemde fondsen en reserves' zegt niets over het aanwezig zijn van spaargeld.
Laten we dit voorbeeld bekijken (deze screenshots komen uit een balans van een vzw, neergelegd bij de Nationale Bank):
Hier zien we geen volledige balans. Ik heb slechts 2 posten uitgelicht:
- Op het actief zien we de 'liquide middelen' of cash. Op de bankrekening staat een bedrag van 1 855 061 euro.
- Op het passief zien we 'bestemde fondsen en andere reserves' voor een bedrag van 2 971 500 euro.
Er zijn dus fondsen en reserves aangelegd voor bijna 3 miljoen euro maar daartegenover staat geen spaarpot voor dat bedrag. De bestemde fondsen zijn dus gedeeltelijk in gebruik voor andere activa.
Belangrijk! Hier is geen enkele wet overtreden. Alleen is het erg verwarrend voor niet-financiële leden van de ALV. Zij denken dat een spaarpot wordt aangelegd terwijl dit vaak niet zo is. Indien de ALV wil dat de bestemde fondsen en reserves wel in cash beschikbaar moeten zijn, dan kunnen zij dit opleggen aan de financiële leiding van de vzw. Blijft de vraag of dit een verstandige keuze zou zijn. Cash lange termijn oppotten is meestal geen goede strategie. Wanneer een investering nodig is, kan op dat moment bekeken worden wat de situatie is en of er al dan niet geleend wordt.
Wat de ALV ook beslist, het is belangrijk dat alle leden van de ALV goed weten wat ze wel/niet beslissen. Transparantie is essentieel. Dit geldt trouwens niet enkel voor vzw's maar ook voor de algemene vergaderingen van andere vennootschappen:
- De raad van bestuur moet aan de ALV transparante financiële informatie voorleggen.
- De leden van de ALV doen er goed aan om een minimale financiële kennis van balansen te hebben.
Wanneer ze zo samenwerken, dan zal de vzw of commerciële vennootschap daar enkel wel bij varen.
Financiële trainingen
Al meer dan 25 jaar geeft Vera Smets financiële trainingen, vooral in bedrijven. Hier vind je meer informatie over gratis en betaalde trainingen.
